KANCELARIA ADWOKACKA
W TORUNIU
IUS COGENS
ADWOKACI OD SPRAW RODZINNYCH
ADWOKAT
ADWOKAT
ADWOKAT
ADWOKAT
ADWOKAT
Jak przeprowadzić podział majątku wspólnego stron po rozwodzie?
Rozwód to jedno z najbardziej doniosłych wydarzeń w życiu człowieka, które niesie ze sobą nie tylko konsekwencje emocjonalne i społeczne, ale również prawne oraz majątkowe. Jednym z kluczowych zagadnień związanych z zakończeniem małżeństwa jest podział majątku wspólnego. W polskim systemie prawnym obowiązuje zasada wspólności ustawowej, która powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. Jeżeli małżonkowie nie zawierali umów majątkowych wprowadzających rozdzielność majątkową między nimi, to co do zasady wszystkie składniki majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa wchodzą do wspólności majątkowej małżeńskiej i po rozwodzie będą stanowić ich majątek wspólny, który podlega podziałowi. Podziału majątku po rozwodzie można dokonać na kilka sposobów: w drodze ugody, mediacji lub umowy notarialnej albo w postępowaniu sądowym. Każdy z tych trybów ma określone wady i zalety, o czym piszemy w poniższym artykule.
Typowe składniki majątku wspólnego małżonków
Z chwilą zawarcia małżeństwa pojawiają się trzy masy majątkowe:
- majątek wspólny,
- majątek osobisty męża,
- majątek osobisty żony.
Jak wspomniano na wstępie, o ile nie ustanowiono rozdzielności majątkowej, to co do zasady do majątku wspólnego małżonków wchodzą wszystkie składniki majątkowe nabyte przez każdego z małżonków od momentu zawarcia małżeństwa.
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą natomiast składniki majątkowe nabyte przez małżonków przed zawarciem małżeństwa oraz darowizny, spadki, odszkodowania i zadośćuczynienia oraz rzeczy służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb (np. odzież, biżuteria itp.).
Zazwyczaj po rozwodzie małżonkowie posiadają co najmniej jeden bądź kilka składników majątkowych, które można podzielić. Mogą to być w szczególności:
- Nieruchomości – mieszkania, domy, działki budowlane czy rekreacyjne.
- Ruchomości – samochody, sprzęt RTV i AGD, meble, dzieła sztuki.
- Środki finansowe – oszczędności zgromadzone na rachunkach bankowych, lokaty, papiery wartościowe, środki zgromadzone na subkontach ZUS albo w pracowniczych programach emerytalnych,
- Przedsiębiorstwa i udziały – jeśli w trakcie małżeństwa jeden z małżonków założył firmę, jej wartość wchodzi do majątku wspólnego.
- Dochody z pracy i działalności – wynagrodzenia, premie, zyski z działalności gospodarczej.
- Przedmioty codziennego użytku – choć często nie mają dużej wartości materialnej, mogą być przedmiotem sporu.
W jaki sposób można dokonać podziału majątku wspólnego?
Podział majątku w drodze mediacji
Jednym z najszybszych sposobów na dokonanie podziału majątku wspólnego po rozwodzie jest dokonanie podziału w drodze mediacji. Jest to metoda, którą można wybrać jeżeli strony są zgodne co do tego, że chcą dokonać podziału, potrafią ze sobą rozmawiać i współpracować, żeby wypracować kompromis. Jeżeli jednak poziom wzajemnych emocji po rozwodzie jest bardzo wysoki i byli małżonkowie celowo utrudniają sobie życie, albo nie chcą ze sobą współpracować to skuteczność mediacji może być znikoma i cały proces może się okazać stratą czasu.
Jeżeli byli małżonkowie zdecydują się skorzystać z mediacji to w toku tej procedury konieczne jest ustalenie jakie składniki majątkowe wchodzą do wspólności majątkowej małżeńskiej, jaką mają wartość (chociażby orientacyjną), której ze stron przypadną dane składniki oraz czy wartość udziałów w majątku wspólnym poszczególnych małżonków będzie wyrównywana przez spłaty lub dopłaty. Po tych ustaleniach możliwe będzie spisanie ugody oraz jej podpisanie przez strony. Po podpisaniu ugody każda ze stron może ją wysłać do zatwierdzenia przez sąd. Ugoda zawarta przed mediatorem po jej zatwierdzeniu przez sąd ma moc równą postanowieniu sądu w przedmiocie podziału majątku.
Zaletą mediacji jest brak sformalizowania procedur oraz krótszy czas trwania od standardowych procedur sądowych. Z naszej praktyki wynika, że mediacje w przedmiocie podziały majątku trwają średnio od kilku dni do kilku tygodni, natomiast sprawy sądowe to przeważnie kwestia co najmniej kilkunastu miesięcy.
W niektórych przypadkach problematyczne może być ujęcie w ugodzie mediacyjnej ewentualnych nieruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego. Zasadą jest, że zniesienie współwłasności nieruchomości wymaga zachowania formy aktu notarialnego. W praktyce jednak niektóre sądy uważają, że ugoda mediacyjna zawarta nawet w zwykłej formie pisemnej i następnie zatwierdzona przez sąd - spełnia te wymagania, a niektóre sądy stoją na stanowisku przeciwnym i uznają, że w takich przypadkach ugoda mediacyjna dla swojej skuteczności powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego albo że ugoda zawarta przed mediatorem stanowi jedynie projekt podziału majątku, który następnie musi zostać przeniesiony do orzeczenia sądu.
Niewątpliwą zaletą mediacji jest również fakt, że jest to rozwiązanie najtańsze.
Podział majątku w drodze umowy sporządzonej przed notariuszem
Drugą najszybszą metodą podziału majątku wspólnego po rozwodzie może być zawarcie umowy przed notariuszem. Ten sposób dokonania podziału majątku również wymaga konsensusu po obu stronach. Brak zgody na zawarcie umowy po stronie któregokolwiek z małżonków lub istotne różnice dotyczące składu majątku, jego wartości i sposoby podziału wykluczają możliwość dokonania podziału w tym trybie.
Zawarcie umowy w formie aktu notarialnego jest droższe od mediacji i zależy od wartości dzielonego majątku.
Podział majątku w ramach postępowania sądowego
Ostatnim z omawianych trybów podziału majątku jest dokonanie go w ramach postępowania sądowego. Jest to jedyny tryb w ramach którego można podzielić majątek nawet w przypadku braku zgody drugiego małżonka. Jest polecany osobom które nie mają możliwości dokonania podziału majątku wspólnego w drodze mediacji czy przed notariuszem, w szczególności byłym małżonkom, którzy nie potrafią dojść do porozumienia albo ich stanowiska są na tyle rozbieżne że nie jest możliwe osiągnięcie konsensusu w rozsądnym terminie. W razie braku zgody na podział majątku w ogólności albo na określone propozycje związane z podziałem sąd może podzielić majątek w sposób arbitralny.
W postępowaniu o podział majątku sąd ma obowiązek ustalić jakie składniki majątkowe wchodzą do majątku wspólnego stron, jaką wartość mają poszczególne składniki, jaki jest preferowany sposób podziału majątku przez każdą ze stron oraz jakie składniki majątkowe mają przypaść każdemu z byłych małżonków i ewentualnie jakie spłaty i dopłaty powinny być zasądzone na rzecz każdego z nich.
W toku podziału majątku mogą być podnoszone również dodatkowe roszczenia w tym dotyczące ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, rozliczenia nakładów z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty jednego z nich, rozliczenia nakładów z majątku osobistego małżonków na majątek wspólny oraz tak zwanej surogacji.
W związku z powyższym postępowania dotyczące podziału majątku wspólnego po rozwodzie mogą być procesami długotrwałymi które wymagają znacznego nakładu czasu oraz pieniędzy. Należy zwrócić uwagę, że o ile byli małżonkowie nie doszli do porozumienia, to sąd będzie miał obowiązek ustalić skład majątku wspólnego oraz wycenić każdy z jego składników. Przykładowo jeżeli byli małżonkowie posiadają nieruchomości, ich wyposażenie, samochody osobowe itd. to każdy z tych składników będzie musiał zostać wyceniony przez sąd.
Po dokonaniu wyceny sąd ustali czy udziały małżonków w majątku wspólnym są równe, jakie składniki majątkowe mają zostać przyznane danemu małżonkowi oraz jakie ewentualnie spłaty i dopłaty mają zostać zasądzone na rzecz drugiego z małżonków.
Przy podziale majątku warto skorzystać z pomocy adwokata
Podział majątku wspólnego po rozwodzie jest procesem złożonym, wymagającym nie tylko znajomości prawa, ale również umiejętności negocjacyjnych i często wsparcia specjalistów. Wybór odpowiedniej drogi – sądowej, notarialnej czy mediacyjnej – zależy od sytuacji małżonków, rodzaju majątku oraz stopnia ich porozumienia.
Najbardziej korzystnym rozwiązaniem jest podział polubowny, który pozwala uniknąć długotrwałego procesu i zachować dobre relacje. Jednak w przypadku braku zgody sąd pozostaje jedynym organem zdolnym do rozstrzygnięcia sporu.
WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE IUS COGENS 2025
KANCELARIA ADWOKACKA IUS COGENS
KONIECKIEWICZ SENIW SYNAK WIŚNIEWSKA SP. P.
ul. Kazimierza Jagiellończyka 6
87-100 Toruń
Obowiązkowe telefoniczne lub elektroniczne rezerwacje.