KANCELARIA ADWOKACKA
W TORUNIU
IUS COGENS
ADWOKACI OD SPRAW RODZINNYCH
ADWOKAT
ADWOKAT
ADWOKAT
ADWOKAT
ADWOKAT
Unieważnienie małżeństwa
Małżeństwo w polskim porządku prawnym jest instytucją o szczególnym charakterze. Zawierane jest z myślą o trwałości, wspólnym życiu i rodzinie. Zdarzają się jednak sytuacje, w których małżeństwo kończy się nie poprzez rozwód, lecz poprzez jego unieważnienie. Czym różni się unieważnienie od rozwodu? Kiedy jest możliwe? Jak wygląda procedura? Wyjaśniamy.
Unieważnienie małżeństwa a rozwód – podstawowe różnice
Najważniejsza różnica między rozwodem a unieważnieniem polega na skutkach prawnych:
- Rozwód kończy ważnie zawarte małżeństwo.
- Unieważnienie sprawia, że małżeństwo traktowane jest jak nigdy niezawarte (z pewnymi wyjątkami, np. w zakresie pochodzenia dzieci).
Unieważnienie dotyczy wyłącznie sytuacji, w których już w chwili zawarcia małżeństwa istniały przeszkody lub wady, które powodują jego nieważność.
Najważniejsze przesłanki unieważnienia małżeństwa
1. Bigamia
Nie można pozostawać w więcej niż jednym związku małżeńskim. Jeśli jedna z osób była już w chwili ślubu w związku małżeńskim, nowe małżeństwo jest nieważne.
2. Zawarcie małżeństwa przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie
Osoba całkowicie ubezwłasnowolniona nie może zawrzeć małżeństwa - jego unieważnienie jest wówczas możliwe.
3. Zawarcie małżeństwa przez osobę chorą psychicznie lub niedorozwiniętą umysłowo
W wyjątkowych przypadkach sąd może zezwolić na takie małżeństwo, ale bez takiego zezwolenia małżeństwo podlega unieważnieniu.
4. Pokrewieństwo lub powinowactwo w linii prostej
Nie mogą się pobrać osoby blisko ze sobą spokrewnione np. rodzeństwo, rodzic i dziecko. Taki związek podlega unieważnieniu.
5. Przysposobienie (adopcja)
Małżeństwo między przysposabiającym a przysposobionym (np. adopcyjnym rodzicem i dzieckiem) jest niedozwolone.
6. Brak wymaganego wieku
Kobieta może zawrzeć małżeństwo po ukończeniu 18 lat. W wyjątkowych sytuacjach sąd rodzinny może zezwolić na ślub po ukończeniu 16 lat. Zawarcie małżeństwa poniżej tego wieku bez zgody sądu skutkuje jego nieważnością.
7. Brak świadomości lub swobody
Jeśli małżeństwo zostało zawarte pod przymusem, groźbą, lub w stanie wyłączającym świadome podjęcie decyzji (np. pod wpływem silnych środków odurzających), może zostać unieważnione.
8. Braki w pełnomocnictwach
W polskim prawie istnieje możliwość zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika. To rozwiązanie stosowane jest w szczególnych przypadkach, np. gdy jedna z osób nie może osobiście stawić się na ceremonii. Jednak jeśli pełnomocnictwo było np. nieważne lub udzielone nieprawidłowo, może to skutkować nieważnością całego małżeństwa. W takiej sytuacji sąd, po zbadaniu sprawy, może orzec o jego unieważnieniu.
Kto może żądać unieważnienia małżeństwa?
W zależności od przyczyny – uprawnione do złożenia pozwu są różne osoby:
- najczęściej jedno z małżonków,
- w niektórych przypadkach prokurator,
-wyjątkowo także inne osoby (np. w przypadku bigamii legitymacja czynna do wytoczenia powództwa przysługuje każdemu, kto ma w tym interes prawny).
Jak wygląda procedura?
Unieważnienie małżeństwa następuje na mocy wyroku sądu okręgowego.
- - Pozew o unieważnienie małżeństwa składa się wraz z potwierdzeniem uiszczenia opłaty w wysokości 200 zł do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce, w którym małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania.
- - Sąd bada istnienie przesłanek do unieważnienia.
- - Jeśli sąd stwierdzi, że małżeństwo było nieważne - wydaje wyrok, który ma charakter deklaratoryjny, czyli potwierdza stan, który istniał od chwili zawarcia związku.
Skutki unieważnienia małżeństwa
Unieważnienie małżeństwa, w przeciwieństwie do rozwodu, działa z mocą wsteczną – oznacza to, że traktuje się je tak, jakby nigdy nie zostało zawarte. Wywołuje to określone skutki prawne w wielu sferach życia małżonków.
W szczególności unieważnienie wpływa na:
- stan cywilny - małżonkowie powracają do stanu cywilnego sprzed zawarcia związku,
- nazwisko - wracają do nazwiska, które nosili przed ślubem,
- powinowactwo - ustaje stosunek powinowactwa między byłymi małżonkami a rodziną współmałżonka,
- osobiste prawa i obowiązki małżeńskie - ustają prawa i obowiązki wynikające z małżeństwa, takie jak wspólne pożycie, wierność czy wzajemna pomoc,
- dziedziczenie - ustaje możliwość dziedziczenia ustawowego po współmałżonku.
Sąd, orzekając unieważnienie małżeństwa, bada również, czy i który z małżonków działał w złej wierze, tj. czy wiedział o przeszkodzie uniemożliwiającej ważne zawarcie małżeństwa. Małżonek, który działał w złej wierze, traktowany jest analogicznie do małżonka winnego rozkładu pożycia przy rozwodzie – ma to znaczenie przede wszystkim w zakresie roszczeń alimentacyjnych między byłymi małżonkami.
Warto zaznaczyć, że mimo unieważnienia małżeństwa, dziecko urodzone w takim związku uznaje się za pochodzące z małżeństwa - pozostaje ono w pełni chronione przez prawo, tak jakby małżeństwo było ważne.
Dodatkowo, sąd może również rozstrzygać kwestie majątkowe między małżonkami.
Podsumowanie
Unieważnienie małżeństwa to instytucja prawna o doniosłych konsekwencjach - różna od rozwodu i możliwa tylko w ściśle określonych przypadkach. Jeśli masz wątpliwości co do ważności swojego małżeństwa lub rozważasz podjęcie kroków prawnych w tym kierunku skontaktuj się z jednym z naszych adwokatów. Zapewniamy pełny profesjonalizm i indywidualne podejście do każdej sprawy.
WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE IUS COGENS 2025
KANCELARIA ADWOKACKA
IUS COGENS S. C.
P. KONIECKIEWICZ M. SENIW M. SYNAK A. WIŚNIEWSKA
NIP 9562306128
REGON 341540940
ul. Kazimierza Jagiellończyka 6
87-100 Toruń
Obowiązkowe telefoniczne lub elektroniczne rezerwacje.