W przepisach prawa bankowego coraz częściej wprowadzane są regulacje mające na celu ochronę konsumentów. Ma to związek z faktem, iż zasoby osób fizycznych takie jak wiedza, doświadczenie, czy możliwości finansowe są nieporównywalnie mniejsze od zasobów instytucji finansowych. Konsument chcąc zaciągnąć kredyt stawia siebie w roli petenta i w niektórych przypadkach bank może nadużyć swojej pozycji dominującej. Z tego względu wprowadzane są przepisy mające na celu zrównanie pozycji obu stron.  Jednym z przykładów takich regulacji są przepisy z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim wprowadzające tzw. sankcję kredytu darmowego. Przepisy zakładają, że w razie naruszenia przez bank przepisów regulujących kwestie związane z udzieleniem kredytu, konsument może ten kredyt zwrócić bez konieczności zapłaty odsetek oraz innych kosztów, które zostały określone w umowie. Przepisy nie działają jednak automatycznie. Dla skorzystania z sankcji kredytu darmowego konieczne jest podjęcie określonych działań przez konsumenta.

Jakich umów może dotyczyć sankcja kredytu darmowego?

Sankcja kredytu darmowego nie dotyczy wszystkich umów kredytowych. Można ją zastosować wyłącznie do umów kredytowych zawartych po 18 grudnia 2011 roku. Ponadto, kwota kredytu udzielonego przez bank nie może być wyższa niż 255.550 zł albo przekracza równowartości tej kwoty w walucie obcej. Przepisy ograniczają możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego do czasu w którym kredyt nadal jest spłacany (umowa jest aktywna). Najpóźniej z tego rozwiązania można skorzystać przed upływem 1 roku od zakończenia spłaty kredytu. 

Kiedy konsument może skorzystać z sankcji kredytu darmowego?

Z sankcji kredytu darmowego można skorzystać w sytuacji, gdy bank udzielając kredytu nie dopełni wymogów określonych prawem, w tym:

• naruszy obowiązki informacyjne względem kredytobiorcy, w ten sposób że nie wskaże w treści umowy rodzaju udzielonego kredytu, całkowitej kwoty kredytu, ni, nie wskaże czasu obowiązywania umowy, terminu i sposoby wypłaty kredytu, stopy oprocentowania, rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO),
• nie zawrze umowy w odpowiedniej formie,
• nie wskaże w umowie kredytowej informacji o kosztach, jakie konsument musi ponieść w związku z umową. 

W praktyce do najczęściej pojawiających się uchybień należą wypłacenie kredytu w innej kwocie niż wynikająca z umowy, przekroczenie progu maksymalnych poza odsetkowych kosztów związanych z udzieleniem kredytu (które mogą wynosić do 45% całkowitej kwoty kredytu do spłaty), naliczanie przez bank odsetek od prowizji za udzielenie kredytu oraz brak informacji o możliwości wcześniejszej spłaty kredytu jako istotne uchybienie.

Co trzeba zrobić, aby skorzystać z sankcji kredytu darmowego?