Może zainteresuje cię również
W podobnych sprawach pomogą
MAGDALENA SENIW
ADWOKAT
PIOTR KONIECKIEWICZ
ADWOKAT
Spadek a ewentualne długi – co warto wiedzieć?
Dziedziczenie majątku po bliskiej osobie często kojarzy się z otrzymaniem domu, mieszkania, oszczędności czy cennych przedmiotów. Warto jednak pamiętać, że w skład spadku wchodzą nie tylko aktywa, ale również długi spadkodawcy. Co zrobić, gdy nie mamy pewności, czy zmarły nie pozostawił po sobie zobowiązań? Jakie mamy możliwości działania? O tym poniżej.
Czy dziedziczymy długi?
Tak. W skład masy spadkowej wchodzą zarówno składniki majątkowe (np. nieruchomości, środki pieniężne, rzeczy ruchome), jak i zobowiązania, czyli długi. Zdarza się, że dziedziczymy po osobie, z którą nie mieliśmy kontaktu lub która nie ujawniała swojej sytuacji finansowej. Dlatego tak istotne jest, by świadomie podjąć decyzję co do przyjęcia lub odrzucenia spadku.
Jakie mamy opcje jako spadkobiercy?
Po otrzymaniu informacji o powołaniu do spadku mamy do wyboru trzy możliwości:
1. Przyjęcie spadku wprost
Przyjęcie spadku wprost (czyli w tzw. „sposób prosty”) oznacza pełną odpowiedzialność za wszystkie zobowiązania spadkodawcy – również wtedy, gdy długi przewyższają wartość majątku. Spadkobierca odpowiada za nie całym swoim majątkiem, co może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych. To rozwiązanie wymaga dużej ostrożności i zalecamy je wyłącznie wtedy, gdy mamy pełną wiedzę o sytuacji majątkowej zmarłego.
2. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
To bezpieczniejsza forma przyjęcia spadku. W tym wariancie spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości majątku odziedziczonego po spadkodawcy. Oznacza to, że nie ryzykuje swoim własnym majątkiem, a ewentualne zobowiązania mogą być zaspokajane wyłącznie z odziedziczonych aktywów.
W praktyce warto zadbać o sporządzenie tzw. spisu inwentarza, który wykazuje wszystkie składniki majątku i długi. Spis ten może być sporządzony na podstawie postanowienia sądu przez komornika lub samodzielnie przez spadkobiercę (jako wykaz inwentarza) – pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Należy jednak pamiętać, że zasada ograniczonej odpowiedzialności za długi nie dotyczy nieruchomości obciążonej hipoteką.
3. Odrzucenie spadku
Spadek można również odrzucić – to formalna rezygnacja z dziedziczenia. Oświadczenie o odrzuceniu należy złożyć w sądzie lub u notariusza w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o powołaniu do spadku (art. 1015 kc).
W przypadku osób małoletnich, to rodzice (lub przedstawiciele ustawowi) składają oświadczenie w ich imieniu, najczęściej po uprzednim uzyskaniu zgody sądu rodzinnego. Po odrzuceniu spadku przez jednego spadkobiercę, do dziedziczenia powoływani są jego zstępni (dzieci), a jeśli ich brak – pozostali spadkobiercy.
W przypadku odrzucenia spadku przez jedną osobę, dziedziczenie przechodzi na kolejne osoby – często dzieci. Dlatego bardzo ważne jest, by również w ich imieniu podjąć czynności, które uchronią je przed ewentualnymi długami. W przeciwnym razie może dojść do sytuacji, w której np. kilkuletnie dziecko dziedziczy długi dziadka, jeśli rodzice nie złożą stosownego oświadczenia w sądzie.
Co jeśli nie złożymy oświadczenia?
Jeśli w ciągu 6 miesięcy od dnia uzyskania informacji o powołaniu do spadku nie złożymy żadnego oświadczenia, automatycznie przyjmujemy spadek z dobrodziejstwem inwentarza – i tym samym odpowiadamy za długi tylko do wartości otrzymanego majątku.
W przypadku śmierci spadkobiercy przed złożeniem oświadczenia, prawo do jego złożenia przechodzi na jego własnych spadkobierców.
Błąd, groźba, podstęp? Można się wycofać
Jeśli spadkobierca złożył oświadczenie (np. o przyjęciu lub odrzuceniu spadku) pod wpływem błędu, groźby lub podstępu, może uchylić się od jego skutków prawnych, jednak wymaga to podjęcia odpowiednich kroków w tym często wystąpienia na drogę sądową (art.1019 kc). W takich przypadkach szczególnie ważne jest skorzystanie
z pomocy doświadczonego adwokata.
Jak sprawdzić, czy spadkodawca miał długi?
Spadkobierca może wystąpić do sądu z wnioskiem o sporządzenie spisu inwentarza. Taki dokument pozwala dokładnie ustalić, co wchodzi w skład majątku spadkowego – zarówno po stronie aktywów, jak i pasywów (długów). Warto również sprawdzić rejestry dłużników (np. BIG, KRD) oraz zwrócić się do banków czy instytucji finansowych
o informacje dotyczące zmarłego.
Podatek od spadku – kiedy trzeba zapłacić?
Co do zasady, nabycie spadku wiąże się z obowiązkiem podatkowym. Spadkobierca musi złożyć odpowiednią deklarację w urzędzie skarbowym.
Zwolnieni z podatku są spadkobiercy należący do najbliższej rodziny (małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, rodzeństwo, pasierbowie, ojczym i macocha), pod warunkiem, że zgłoszą nabycie spadku właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o nabyciu spadku lub sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia.
Brak zgłoszenia w terminie skutkuje koniecznością zapłaty podatku na zasadach ogólnych.
Podsumowanie
Dziedziczenie to nie tylko przywilej, ale i odpowiedzialność. Warto świadomie podejść do tematu spadku, szczególnie gdy istnieje ryzyko, że dziedziczony spadek jest obciążony długami. Jeśli masz wątpliwości co do sytuacji majątkowej spadkodawcy lub nie wiesz, jaką decyzję podjąć – skonsultuj się z jednym z naszych adwokatów.
Czasem odpowiednio szybka reakcja może uchronić Cię przed poważnymi konsekwencjami finansowymi.
KANCELARIA ADWOKACKA
W TORUNIU
IUS COGENS
WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE IUS COGENS 2025
KANCELARIA ADWOKACKA
IUS COGENS S. C.
P. KONIECKIEWICZ M. SENIW M. SYNAK
NIP 9562306128
REGON 341540940
ul. Kazimierza Jagiellończyka 6
87-100 Toruń
Obowiązkowe telefoniczne lub elektroniczne rezerwacje.